Preventieve ondersteuning

 
Vitaal en gezond - beweging naar de voorkant - Het huidige zorgsysteem in Nederland piept en kraakt door toegenomen (complexiteit van) zorg- en ondersteuningsvragen. Een toename die we met beperkt groeiende budgetten moeten beantwoorden. Deze tekortkoming is de laatste jaren nog meer bloot komen te liggen door o.a. de coronapandemie, de stijging van zorg- en jeugdhulpgebruik, het grote beroep op mantelzorgers, het toenemende aantal werkende armen, grote gezondheidsverschillen, polarisatie en de toename van eenzaamheid.
Hierdoor is de roep om preventie sterk toegenomen. Een roep die door wetenschappelijke inzichten wordt ondersteund; investeren in preventie voorkomt daadwerkelijk problemen en dempt de groei van zorgvragen en -kosten. Van nog groter belang is bovendien dat we met preventie investeren in een samenleving waarin inwoners prettig met elkaar samenleven, meer welzijn ervaren, zich veilig voelen, in hun eigen inkomen kunnen voorzien en beter in staat zijn gezonde keuzes te maken.
Deze beweging van “de achterkant naar de voorkant”, van behandelen naar preventie, is al ingezet in Ede. De komende jaren (2023-2028) intensiveren en verbreden we deze beweging. We gaan aan de slag met een sociaal domein breed pakket van zo’n 50 initiatieven, gebaseerd op bewezen effectieve methodieken en inzichten vanuit (wetenschappelijke en praktijk) onderzoeken.
We zetten in op kansrijke initiatieven die tot stand komen in een robuuste samenwerking met maatschappelijke partners. Dit versterkt niet alleen de samenwerking met hen, maar ook met de zorgverzekeraar en de medische zorg. Zo ontstaat een integrale beweging waarmee we gezamenlijk werken aan een toekomstig bestendig stelsel, waarin de investering in preventie zich terugverdient.
De financiële uitwerking van het verstevigen van de preventie, binnen bijvoorbeeld de producten maatschappelijke ondersteuning (waaronder preventief jeugdbeleid) en gezondheidsondersteuning, is specifiek vormgegeven in de ‘beweging naar de voorkant’ in hoofdstuk 2 van deze begroting.

Maatschappelijke ondersteuning - Met onder andere het Actieprogramma Versterken Sociale Basis werken we aan het verhogen van het welzijn van onze inwoners. Onze medewerkers verwijzen bijvoorbeeld steeds vaker naar de sociale basis, zoals buurthuizen, maatjesprojecten en inwonersinitiatieven, en deze voorzieningen ondersteunen steeds meer inwoners. Zo voorkomen we ook zo veel als mogelijk dat inwoners in (grotere)problemen komen en zorg nodig hebben.
Maatschappelijke ontwikkelingen zoals de coronapandemie, het grotere beroep op mantelzorgers, armoede-problematiek en eenzaamheid zorgen er voor dat het beroep op deze sociale basis nog verder stijgt. Het legt bloot dat het zorgsysteem in Nederland piept en kraakt.
Het is daarom belangrijk om het aanbod in de sociale basis uit te breiden zodat we inwoners een lichter en informeler antwoord kunnen geven op hun vraag.  In het bestuursakkoord is opgenomen om meer te investeren in preventie en de sociale basis. Bovendien leren we steeds beter hoe we problemen zelfs kunnen voorkomen. Door inzet op vitaliteit en gezondheid, samen met partners zoals de zorgverzekeraars, voorkomen we problemen en dempen we de groei. Deze inzichten hebben ertoe geleid dat in het "Bestuursakkoord 2022 - 2026" "Gezond & Vitaal Ede" een belangrijk thema is.

Onderwijsondersteuning - Een belangrijke partner is het onderwijs. In de corona-periode hebben we gezien dat wij meer kunnen doen voor kinderen en jongeren door samen met de scholen te werken aan onderwijs waarmee we iedereen bereiken (inclusiever dus).
Daar beginnen we vroeg mee, want een opgelopen achterstand haal je moeilijk in. Zo willen we dat er geen financiële drempel is voor peuteropvang. In het bestuursakkoord is opgenomen dat peuteropvang gratis wordt voor de laagste inkomens en voor alle ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag. Het begint al voor peuters vanaf 2 jaar. Hier zijn we al mee gestart en die aanpak evalueren we.
Oudere kinderen met minder grote kansen helpen we door het oplossen van (taal)achterstanden, voor ondernemende kinderen zijn er klusklassen en kinderen die uitvallen in het onderwijs vangen wij op; dit alles in het kader van de Gelijke Kansen Agenda. Het Nationaal Programma Onderwijs maakt het ons mogelijk om extra te investeren in kinderen en jongeren die door corona achterstand hebben opgelopen, ook op sociaal emotioneel gebied.

Gezondheidsondersteuning - In het bestuursakkoord 2022-2026 staan gezondheid en vitaliteit centraal. We willen de kwaliteit van leven verhogen en de zorgkosten beperken. We proberen gezondheidsproblemen te voorkomen. Wat nodig is kunnen wij niet alleen. Dit overstijgt het gemeentelijke domein. Daarom richten we ons op samenwerking met zorgverzekeraars en uitvoerders in het hele zorg- en welzijnsspectrum. Dit sluit aan bij landelijke en lokale bewegingen zoals het Nationaal Preventie Akkoord en lokale gezondheidspreventie, JOGG, de lokale aanpak gezondheidsverschillen en de regionale preventie coalitie Regio Foodvalley. Daarnaast zetten we in op preventie van Covid-19 (informeren en vaccineren) in samenwerking met VGGM. We faciliteren een dekkend AED-netwerk met inwoners via bestaande AED-stichtingen, dorpsraden en bewonersverenigingen.

Inclusie - Ede is een inclusieve gemeente waarmee we bedoelen dat iedereen mee moet kunnen doen, waar voor discriminatie geen ruimte is en waar iedereen zichzelf moet kunnen zijn. Wij maken inclusie praktisch binnen allerlei thema’s. Een voorbeeld is dat wij een Regenbooggemeente zijn: wij zetten ons in voor zichtbaarheid, sociale acceptatie en sociale en fysieke veiligheid voor de Edese lhbtiq+ gemeenschap. We continueren dit binnen de bestaande financiële kaders.
Een ander voorbeeld is dat wij de openbare ruimte toegankelijk inrichten. Denk aan winkelstraten zonder drempels en met natuurlijke geleidelijnen. Ook werken we aan Bewegen en Ontmoeten en Spelen (BOS) voor iedereen (voorzieningen bereikbaar en bruikbaar voor mensen met een beperking) en een inclusief personeelsbeleid zodat iedereen van welke geaardheid en kenmerken ook zich thuis voelt in onze gemeente.

Specifieke uitkering (SPUK) preventie - Het ministerie van VWS heeft aangekondigd dat een deel van haar decentralisatie uitkeringen en SPUK’s vanaf 2023 wordt gebundeld in één SPUK (inclusief sport, jeugdpreventie, gezondheid en sociale basis). De omvang wordt eind 2022 bekend en is niet meegenomen in de begroting. Duidelijk is dat dit voor een aantal initiatieven inkomsten genereert, waardoor investeringen in 2023 e.v. naar beneden worden bijgesteld. (We waken er wel voor om in onze begroting het structureel karakter van de initiatieven te borgen en dus de gemeentelijke budgetten slechts in de looptijd van de SPUK te verlagen.)