Economie, Arbeidsmarkt en Mobiliteit

Economische ontwikkeling
Ontwikkelingen en innovaties volgen elkaar in hoog tempo op. Veel oude zekerheden gaan op de schop. Door technologische ontwikkelingen (digitalisering, nieuwe productietechnieken) en maatschappelijke opgaven (klimaat, energie, circulair) herstructureren bedrijven hun (productie)processen en kiezen zij voor andere vormen van samenwerking. Er staan nieuwe ondernemers op, met nieuwe ideeën over productie, dienstverlening, marketing & sale en samenwerking. Ook op het gebied van personeelsbeleid, om talenten aan te trekken, te binden en boeien zullen werkgevers moeten investeren in de vitaliteit en het welbevinden van werknemers. Technologische vooruitgang zorgt voor een nieuwe dynamiek in de vestigingskeuze en het gebruik van robots, digitale innovaties en de ‘internet of things’ leiden tot verhoogde productie, efficiëntie en flexibiliteit. Circulair en duurzaam ondernemen vormt hierbij steeds meer het uitgangspunt. Dat alles vindt in Ede plaats in de context van een schaalsprong, waarbij de gemeente de komende jaren fors groeit en voor omvangrijke opgaven staat. Met de groei van de bevolking zal ook groei van werkgelegenheid plaats moeten vinden.

Uitgifte Bedrijfslocaties
We willen toekomstbestendige werklocaties met voldoende ruimte en waar bedrijven goed kunnen ondernemen en ontwikkelen. Daarnaast willen we - op maat - ruimte creëren voor economische activiteiten in andersoortige gebieden zoals ‘gemengde’ gebieden en in vrijkomend agrarisch vastgoed in het landelijk gebied. Werkgelegenheid is daarbij een belangrijke drijfveer. Dit betekent dat we in Ede inzetten op vitale retailgebieden, (gemengde) kantorenlocaties, bedrijventerreinen en ruimte voor de toeristische sector (zoals vakantieparken). Werklocaties zoals we ze reeds kennen, maar ook nieuw te ontwikkelen werklocaties en -concepten die aansluiten bij de behoefte van de ondernemer van de toekomst. Naast ontwikkeling van nieuwe werklocaties zal revitalisering en/of herstructurering van bestaande terreinen de komende jaren prominent op de agenda verschijnen.

Food
Food is en blijft een belangrijk vliegwiel van de economische en sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van Ede. Daarmee onderscheiden we ons als ideale bedrijfsvestigings- en woonlocatie. In Ede zorgen we voor een gezonde en duurzame leefomgeving. Food blijft in ontwikkeling, een logisch perspectief gezien de blijvende behoefte van regionale en nationale partners om samen te werken aan een gezond en duurzaam voedselsysteem met kansen voor ondernemers en maatschappelijke organisaties. Een vanzelfsprekend perspectief gezien de ambities van Ede met het WFC, het Food Innovation District en de samenwerking in Foodvalley. Ook op het Food Innovation District wordt 'food' zichtbaarder met de vestiging van bedrijven en start-ups (in Roots) en met evenementen, ontmoetingen en bijvoorbeeld de 'bananenkas'.

KennisAs
In het kader van het programma KennisAs werken de gemeente Ede en Wageningen en provincie Gelderland samen om het gebied Ede-Wageningen verder door te ontwikkelen tot een economisch foodcluster van nationale en internationale betekenis. Voor Ede is de duurzame versterking van het vestigingsklimaat voor de kenniseconomie en brede werkgelegenheid hierin belangrijk. We zien dat deze ambitie een sterke verbinding heeft met lopende ontwikkelingen (en grote opgaven) omtrent de verstedelijkingsopgaven van Ede en Foodvalley: zorgvuldige en slimme afwegingen zijn nodig voor kwaliteit en voor samenhang tussen onderwerpen als economie, wonen, mobiliteit en de kwaliteit van het landschap. In dat kader wordt nu een start gemaakt met de gebiedsgerichte uitwerking van het concept van de KennisAs, in de context van de Verstedelijkingsstrategie en de Omgevingsvisie.

Levendig Centrum
De gemeenteraad heeft vorig jaar de verrijkte visie “Ede Centrum Groen en Gastvrij 2030 - We houden koers” vastgesteld. Het hoofddoel is dat de Edenaren en bezoekers weer van Ede Centrum gaan houden en er vaker naartoe komen. Anno 2022 werken we hard aan het verwezenlijken van de visie door herinrichting en vergroening van onder meer Museumplein en het Stadspark, herstel van historische gevels en door het faciliteren van beeldbepalende Edese evenementen. De aantrekkingskracht is aantoonbaar vergroot, de waardering is meetbaar toegenomen. Er zijn ruim 60 transformatieprojecten in ontwikkeling, van idee tot vergund of opgeleverd. Er is nu een perspectief van 1000 woningen in Ede Centrum. Na jaren van toenemende winkelleegstand, is er sinds 2021 een kentering. Stakeholders intensiveren hun samenwerking met een Binnenstadsplatform.  In 2022 is gewerkt aan het oprichten van een Bedrijfsinvesteringszone (BIZ) voor vastgoedeigenaren en een Binnenstadsplatform waarin gemeente, SBE en vastgoed BIZ deelnemen. Medio oktober 2022 is duidelijk of de vastgoedeigenaren zich willen verenigen in een BIZ. Het streven is op 1 januari 2023 van start te gaan. Waarbij we ook uitvoering willen geven aan het oprichten van de Winkel van Ede.

Arbeidsmarkt
Door krapte op de arbeidsmarkt wordt het nog belangrijker het onbenutte arbeidspotentieel in gemeente en regio te bereiken en naar werk te leiden. Ook vanuit dat gezichtspunt neemt het belang van een inclusieve arbeidsmarkt - waarin iedereen mee doet - toe. Aan deze ambities werken we in de arbeidsmarktregio, met partners en regiogemeenten. Minister van Gennip heeft op hoofdlijnen haar plannen voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt gedeeld. Hiermee geeft zij navolging aan de adviezen van de commissie Borstlap uit 2019. Het gaat onder meer om het creëren van een gelijker speelveld tussen diverse contractvormen op de arbeidsmarkt en om het stimuleren van duurzame arbeidsrelaties. De wetsvoorstellen volgen in 2023.

Bereikbaarheid en verkeersveiligheid
Foodvalley blijft groeien. De verwachting is dat in Ede tot 2040 11.000 tot 15.000 extra woningen worden gebouwd, waarvan 6.000 binnenstedelijk. Op steeds meer plekken worden de grenzen van het verkeerssysteem bereikt. Met de verstedelijkingsopgave worden de grenzen zeer waarschijnlijk overschreden. Dit heeft impact op het ruimtebeslag, de luchtkwaliteit, de geluidoverlast, de perceptie van het verkeersbeeld, de mate van gezond bewegen en daarmee op het menselijk welzijn en de gezondheid in het algemeen. Het plaatsonafhankelijk werken en (in mindere mate) leren lijkt blijvend van karakter te zijn. De verwachtte afname in spitsgebonden verplaatsingen valt echter, waarschijnlijk door de hoge arbeidsparticipatie, tegen. De structurele toename van plaatsonafhankelijk werken en leren zal effect hebben op het openbaar vervoergebruik, op verkeersintensiteiten en op parkeren. De geografische spreiding van de drukte op de weg verandert. Schaalvergroting en functieveranderingen in landbouwgebieden leiden tot meer intensiteit en meer diversiteit van voertuigen op plattelandswegen. Ook in woonstraten verandert het verkeersbeeld: steeds meer inkopen worden aan huis bezorgd. Dit leidt tot een groei van pakketbezorgers. De transformatie van winkels en kantoren naar woningen heeft effect op het spits- en parkeerprofiel. De jongere generatie is minder gericht op bezit en meer op gebruiksgemak. Hierdoor is op termijn een verschuiving van autobezit naar autogebruik te verwachten. De reispatronen in de Regio Foodvalley gaan wijzigen. Op korte en middellange afstanden, vooral in de corridors Veenendaal-Ede en Ede-Bennekom-Wageningen, is de (elektrische) fiets een steeds beter alternatief voor de auto.